ΠΩΣ «ΔΙΑΒΑΖΟΥΜΕ» ΤΗΝ ΕΙΚΟΝΑ ΤΗΣ ΒΑΠΤΙΣΕΩΣ.

1aaa

Μέχρι τον Δ ́ αιώνα, η Γέννηση και η Βάπτιση του Κυρίου εορτάζονταν την ίδια ημέρα. Στη Γέννησή του ο Υιός του Θεού ήλθε στον κόσμο με κρυφό τρόπο, στην Βάπτισή του αποκαλύπτεται σε όλους. Στη Γέννηση, το Άγιο Πνεύμα κατεβαίνει στην Παρθένο και την κάνει πραγματικά Θεοτόκο, για να είναι αληθινός άνθρωπος ο Χριστός. Ο Ιησούς αυξάνει μέχρι την ωριμότητα του «καί αὐτός ἦν ὡσεί ἐτῶν τριάκοντα» (Λουκ. 3, 23) οπότε έχουμε την κατακόρυφη εκδήλωση της ανθρωπότητος του Κυρίου, από τότε θεοποιημένη. Το Πνεύμα κατεβαίνει στον σαρκωθέντα Υιό σαν η πνοή υιοθεσίας κατά την ίδια στιγμή όπου ο Πατήρ λέγει: «ἐγώ σήμερον γεγέννηκά σε». Ο Ιησούς είναι πλέον ο Χριστός, δηλ. ο Κεχρισμένος.
Γι ̉ αυτό η Βάπτιση ονομάζεται Θεοφάνεια, δηλαδή η εκδήλωση των Τριών Προσώπων στην ομόφωνη μαρτυρία τους, κατά την οποίαν φανερώθει ο Τριαδικός Θεός (φωνή του Πατρός, παρουσία του Υιού και κάθοδος του Αγίου Πνεύματος, «εν είδει Περιστεράς»).

Επάνω στην εικόνα τμήμα ενός κύκλου παριστά τους ουρανούς που ανοίγουν, και βγαίνει το χέρι του Πατρός που ευλογεί. Από αυτό τον κύκλο αναχωρούν ακτίνες φωτός, χαρακτηριστικό του Αγίου Πνεύματος, πού φωτίζουν το περιστέρι, αυτόματη ανάμνηση του αρχικού λόγου «καί ἐγένετο φῶς», η εκδηλωτική ενέργεια του Πνεύματος, αποκαλύπτει τον τριαδικό Θεό: Η Τριάδα, ο Θεός μας, μας εκδηλώνεται χωρίς διαίρεση. Ενώ τους άλλους προφήτες, ιερείς και βασιλείς τους χρίανε με λάδι τη στιγμή της καθιερώσεως τους, ο Χριστός χρίσθηκε με το Άγιο Πνεύμα τη στιγμή της βαπτίσεώς του. Εξηγείται, κατά τους Πατέρες, κατ ̉ αναλογία με τον κατακλυσμό και το περιστέρι με τον κλάδο ελαίας. Το Άγιο Πνεύμα που φέρεται επάνω από τα αρχέγονα νερά ανέδειξε τη Ζωή, επίσης αυτό πού αιωρείται επάνω στα νερά του Ιορδάνη, προκαλεί τη δεύτερη γέννηση του νέου δημιουργήματος. Ο Χριστός ήλθε για να είναι το φώς του κόσμου, πού φωτίζει αυτούς πού κάθονταν στα σκοτάδια (Ματθ. 4, 16) από εκεί δε το όνομα της «Εορτής των Φώτων».

Ὁ Χριστός στο κέντρο της παράστασης, σκεπασμένος από τα κύματα του Ιορδάνη, δεν έχει λάβει ταπεινωτική στάση (γονατιστός με ενωμένα τα χέρια) όπως οποιοσδήποτε άλλος, αλλά όρθιος, ως έχων εξουσία, εκείνος αγιάζει τα νερά, δεν αγιάζεται από εκείνα. Μπαίνοντας στον Ιορδάνη ο Κύριος με το δεξιό του χέρι ευλογεί και καθαρίζει τα νερά. Το νερό αλλάζει σημασία, άλλοτε εικόνα του θανάτου (κατακλυσμός), είναι τώρα η πηγή του ύδατος της ζωής. Η ευλογία της υδρόβιας φύσεως αγιάζει την ίδια αρχή της επίγειας ζωής. Ο Χριστός παριστάνεται γυμνός, είναι ντυμένος με την Αδαμική γυμνότητα και έτσι αποδίδει στην ανθρωπότητα το ένδοξο παραδεισιακό ένδυμα της.

Ο μάρτυρας αυτού του φωτός, ο Άγιος Ιωάννης είναι δοσμένος στο γεγονός γιατί αυτός ο ίδιος είναι «ὁ λύχνος ὁ καιόμενος καί φαίνων» και οι άνθρωποι έρχονταν «ἀγαλλιαθῆναι ἐν τῷ φωτί αὐτοῦ» (Ἰω. 5, 35).
Στο Ευαγγέλιο αντιδρά στο να βαφτίσει τον Ιησού λέγοντας «εγώ έχω ανάγκη να βαπτιστώ από εσένα και όχι εσύ από εμένα». Αυτό στην εικονογραφία γίνεται ορατό στην έκφραση του προσώπου του Αγίου, έκπληξη και ταπεινότητα τη χαρακτηρίζουν, ενώ στρέφει και το αριστερό του χέρι προς τον Ιησού, σαν να λέει «ο Χριστός είναι το κέντρο του Μυστήριου και όχι εγώ, προς αυτόν στραφείτε».

Οι άγγελοι της Ενσαρκώσεως είναι σε στάση προσκυνήσεως, τα σκεπασμένα χέρια τους σε ένδειξη σεβασμού ετοιμάζονται να δεχτούν το σώμα του Κυρίου. Συμβολίζουν και εικονογραφούν το λόγο του αποστόλου Παύλου (Γαλατ. 3, 27) :«Ὅσοι γάρ εἰς Χριστόν ἐβαπτίσθητε, Χριστόν ἐνεδύσασθε…».

Η άλογος κτίση, (δέντρα, βουνά) παρουσιάζονται με μια ελαφρά. κλίση προς τον Χριστό, «προσκυνώντας» και αναγνωρίζοντας τον δημιουργό τους.

Στα νερά του Ιορδάνη βλέπουμε να κολυμπούν πάνω σ’ ένα δράκοντα μια γυναίκα και αντίστοιχα ένας άνδρας. Η γυναίκα συμβολίζει την Ερυθρά θάλασσα και ο άνδρας τον Ιορδάνη. Προσωποποιήσεις του στοιχείου του νερού, που μπορεί να είναι πηγή ζωής αλλά και θανάτου, όταν χάνεται ο έλεγχος του. Μόνον ο Κύριος μπορεί να τα ελέγξει όπως και όλη την Φύση-Κτίση, για αυτό παρουσιάζονται «υπό τους πόδας του».

Leave a Reply

Your email address will not be published. Required fields are marked *