Η τσικνοπέμπτη είναι η Πέμπτη της δεύτερης εβδομάδας του Τριωδίου και για την φετινή Αποκριά, την γιορτάζουμε την Πέμπτη 7 Μαρτίου.

Οι άνθρωποι προετοιμάζονται για την μεγάλη νηστεία της Σαρακοστής και την συγκεκριμένη Πέμπτη καταναλώνουν ελεύθερα μεγάλες ποσότητες κρέατος.

Ο λόγος που έχει καθιερωθεί να γίνεται αυτό ημέρα Πέμπτη είναι…
πως η ορθόδοξη πίστη θεωρεί σημαντικές τις νηστείες της Τετάρτης και της Παρασκευής, οπότε έγινε επιλογή της ενδιάμεσης ημέρας.

Το όνομα “Τσικνοπέμπτη” προέκυψε γιατί την ημέρα αυτή το δείπνο αποτελείται από κρέας ψημένο στα κάρβουνα, το οποίο πρέπει να έχει πάντα λίγο λίπος ώστε κατά το ψήσιμο να βγάλει την απαραίτητη “τσίκνα”. Ακόμα και οι πιο φτωχοί άνθρωποι κάθε περιοχής, πρέπει να ψήσουν κρέας ώστε να μυρίσει το σπίτι τους και όλοι να ξέρουν ότι γιορτάζουν!

Παλιότερα στην ελληνική επαρχία οι άνθρωποι μοίραζαν πιατέλες με το τσικνισμένο κρέας σε όλη την γειτονιά για να στείλουν την μυρωδιά του ψητού σε κάθε άκρη του χωριού. Μαζί με την Τσικνοπέμπτη έχει καθιερωθεί πλέον και η ειδωλολατρική παράδοση του μασκαρέματος που υποτίθεται ότι διώχνει τα κακά πνεύματα του χειμώνα και βοηθάει έτσι στην εξασφάλιση μιας επιτυχημένης σοδειάς.

Τα έθιμα της Τσικνοπέμπτης σε διάφορες περιοχές της Ελλάδας!

Πέρα από το παραδοσιακό “κάψιμο” του κρέατος, κάθε περιοχή της χώρας μας έχει τα δικά της έθιμα για την Τσικνοπέμπτη:

Κομοτηνή
Την Τσικνοπέμπτη τα ζευγάρια που είναι έτοιμα για γάμο, ανταλλάσσουν μεταξύ τους φαγώσιμα δώρα. Ο άντρας πρέπει να στείλει στην σύντροφό του μια κότα και εκείνη ανταποδίδει με μπακλαβά .

Κέρκυρα
Στην Κέρκυρα ανήμερα της Τσικνοπέμπτης γίνονται τα “Πετεγολέτσια” ή “Κουτσομπολιά”. Οι γυναίκες της παλιάς πόλης, βγαίνουν στα παράθυρα των καντουνιών και κουτσομπολεύουν μιλώντας την παραδοσιακή κερκυραϊκή διάλεκτο.

Πάτρα
Εδώ κάθε χρόνο αναβιώνει η “Κουλουρού” . Σύμφωνα με το έθιμο η “Γιαννούλα η Κουλουρού” νομίζει ότι ο Ναύαρχος Ουίλσoν είναι ερωτευμένος μαζί της και θα της κάνει πρόταση γάμου. Έτσι ντύνεται νύφη και πηγαίνει στο λιμάνι να προϋπαντήσει τον καλό της, σκορπώντας το γέλιο στους Πατρινούς.

Σέρρες
Στις Σέρρες ψήνουν το κρέας στους δρόμους και στη συνέχεια ανάβουν μεγάλες φωτιές και πηδούν από πάνω τους. Αμέσως μετά ακολουθεί “το προξενιό” μεταξύ των ελεύθερων της κάθε γειτονιάς .

pyles.tv

http://periergaa.blogspot.com

Στην οδό Άρεως, στον αριθμό 14 βρίσκεται το εκκλησάκι του Αγίου Ελισσαίου. Πρόκειται για μια απλή μονόκλιτη βασιλική, κτισμένη επί Τουρκοκρατίας. Κτίστηκε τον 17ο αι. στην αυλή του αρχοντικού της οικογένειας Χωματιανού Λογοθέτη (από το όποιο διασώζονται η είσοδος και η σκάλα), και ήταν κτητορική (ιδιωτική), αλλ΄ όμως ανοιχτή στο κοινό. Αργότερα πέρασε στην οικογένεια Ματουκά.

Ο ναΐσκος τα χρόνια από το 1885 έως το 1943 έγινε «στέκι» λογοτεχνών και λογίων της εποχής. Έγινε γνωστός από τις αγρυπνίες στις οποίες συχνά ιερουργούσε ο νεοανακυρηχθείς άγιος παπα-Νικόλας Πλανάς με ψάλτες τους δύο Αλέξανδρους, τον Αλέξανδρο Παπαδιαμάντη, και τον Αλέξανδρο Μωραϊτίδη.

Μας τους περιγράφει σε ένα ωραίο απόσπασμα ο Γερ.  Βώκος: «Έψαλλε δε ο συγγραφεύς  τής « Νοσταλγού»  (Παπαδιαμάντης, ως δεξιός ψάλτης) μετά ζέσεως και πάθους αληθινού,  εντείνων τήν φωνήν,  τηρών τόν χρόνον δια βιαίας καταφοράς τής χειρός του επί του ερείσματος του  στασιδίου,  τηρών τήν τάξιν του ναού…  Ο άλλος απέναντι,  ο συγγραφεύς του  « Δεκατιστού», (Μωραϊτίδης, ως αριστερός ψάλτης) είχε το ήθος ταπεινότερον και εφαίνετο βυθισμένος εις όνειρον  θρησκευτικής αφοσιώσεως και λατρείας… Και ήτο το θέαμα τών δύο αυτών από  Σκιάθου θεοπνεύστων συγγραφέων κατανυκτικώτατον και εγώ απεθαύμαζον  αυτούς…»

Στο μικρό αυτό ναό εκκλησιάζονταν επίσης οι λόγιοι, Ζαχαρίας Παπαντωνίου, Παύλος Νιρβάνας, Γιάννης Βλαχογιάννης και άλλοι πολλοί θαυμαστές του Παπαδιαμάντη. Ο Παπαδιαμάντης πέθανε το 1911, αλλά οι αγρυπνίες συνεχίστηκαν από τον Αλέξανδρο Μωραϊτίδη, ο οποίος το 1925, τέσσερα χρόνια πριν πεθάνει, πρόλαβε και εξέδωσε την Ακολουθία του Αγίου Ελισσαίου.

Ο αρχαιολόγος Μανόλης Χατζηδάκης γράφει για αυτό το εκκλησάκι σ” ένα άρθρο του στο περιοδικό «Καλλιτεχνικά Νέα» (1943): «“ Η μικρή αυτή εκκλησία παρουσιάζει και ενδιαφέρον ιστορικό και αρχαιολογικό αξιόλογο, γιατί, μαζί με το μνημειώδες κλιμακοστάσιο που συνέχεται μ” αυτήν, αποτελεί ένα από τα λίγα παλαιά αθηναϊκά λείψανα. Μα και το κτίριο το ίδιο ήταν ένα έξοχο δείγμα της τέχνης των Αθηναίων μαστόρων στον καιρό της Τουρκοκρατίας».

Τον Ιούνιο του 1943 ο τελευταίος ιδιοκτήτης της Ηρακλής Καζάκος κατεδάφισε αυθαίρετα την εκκλησούλα, επειδή φοβόταν πως θα κηρυχθεί ιστορικό διατηρητέο μνημείο, θα γίνει ενοριακός ναός και επομένως ο χώρος θ’ απαλλοτριωθεί, πράγμα που τελικά δεν απεφεύχθη. H 1η Εφορία Βυζαντινών Αρχαιοτήτων ανέσκαψε το χώρο και ήρθαν στην επιφάνεια τα θεμέλια της εκκλησίας, το δάπεδο, η Αγία Τράπεζα, το μαρμάρινο κατώφλι, καθώς και πολλά κομμάτια από τις κατεστραμμένες τοιχογραφίες. Η ιδιοκτησία απαλλοτριώθηκε από το Υπουργείο Πολιτισμού και παραχωρήθηκε στο Μουσείο Ελληνικής Λαϊκής Τέχνης. Με βάση αφενός τις προϋπάρχουσες περιγραφές, απεικονίσεις και αποτυπώσεις και αφετέρου τα δεδομένα που προέκυψαν από τις ανασκαφές  ο ναός αποκαταστάθηκε το 2004 με ανακατασκευή ορισμένων τμημάτων του που είχαν καταστραφεί κατά την περίοδο 1941-1944.

Μετά την αποκατάσταση του ναΐσκου η Εταιρεία Παπαδιαμαντικών Σπουδών είθισται να οργανώνει και να αναβιώνει την 13η προς 14η Ιουνίου, – ημέρα που εορτάζεται  η μνήμη του Προφήτη Ελισαίου – την  παράδοση της αγρυπνίας.

Πηγές: Μ. Χατζηδάκης, «Παληά Αθηναϊκά Μνημεία: Ο Άγιος Ελισσαίος»,   – – http://misha.pblogs.gr/

– Στα χρόνια του Φιλίππου Β’ ιδρύθηκε στην Αθήνα το σωματείο γελωτοποιών, που είχε την ονομασία “Εξήκοντα”, από τον αριθμό των μελών του. Πρόκειται για το πρώτο “σωματείο ηθοποιών” της Ιστορίας. Τα μέλη του σωματείου των “Εξήκοντα” συγκεντρώνονταν στο Ιερό του Ηρακλή. Με την πάροδο του χρόνου οι αστειότητες των “Εξήκοντα” απέκτησαν πανελλήνια φήμη, ώστε ο Φίλιππος έστειλε χρήματα στην Αθήνα και παρεκάλεσε να του στείλουν ένα corpus αστείων εγγράφως. Σε ποια γλώσσα γράφτηκαν; Είναι προφανές. Ο Φίλιππος μπορούσε να γελά με τα αστεία των Αθηναίων, που απαιτούσαν υψηλή λεκτική δεξιοτεχνία, (βλ. τη φράση “Αττικόν άλας”), γιατί απλούστατα γνώριζε την ελληνική όχι σαν ξένη, αλλά ως δική του γλώσσα. Στα πρώιμα εκείνα χρόνια, μόνο οι Έλληνες είχαν αναπτύξει αυτό που οι Γάλλοι ονομάζουν humeur και το οποίο προέκυψε εκ του ελληνικού “χυμός”, μέσω του λατινικού humor.

-Πηγή: Σαράντος Καργάκος, «Η ελληνικότητα της Μακεδονίας».

– Όταν κάποτε φύγω από τούτο το φως
Θα ελιχθώ προς τα πάνω όπως ένα ρυάκι που μουρμουρίζει.
Κι αν τυχόν κάπου ανάμεσα
Στους γαλάζιους διαδρόμους
Συναντήσω αγγέλους, θα τους
Μιλήσω ελληνικά, επειδή
Δεν ξέρουνε γλώσσες. Μιλάνε
Μεταξύ τους με μουσική. Νικηφόρος Βρεττάκος.

Φωτογραφία: Λεπτομέρεια απ το άγαλμα της «Φεύγουσας Κόρης», απ’ το μουσείο Ελευσίνας.
(Ευχαριστούμε πολύ την κα. Μάγδα Οιχαλιώτη για την φωτογραφία).