Ο Πάμπλο Πικάσσο πέθανε στις 8 Απρίλη του 1973. Μέσα από τα παρακάτω λόγια του ας τον θυμηθούμε και ας αναλογιστούμε και εμείς την στάση και κρίση μας προς την τέχνη.

«Στην τέχνη, ο λαός δεν αναζητά πλέον ανακούφιση και εξύψωση. Αλλά οι λεπτεπίλεπτοι, οι πλούσιοι , οι αργόσχολοι για να ξεχωρίσουν από το λαό αναζητούν το καινούριο ,το παράδοξο , το ασυνήθιστο, το σκανδαλώδες. Και εγώ, από τον κυβισμό και έπειτα, ικανοποίησα τους σοφούς και τους κριτικούς με όλες τις ευμετάβλητες σαχλαμάρες που μου έρχονταν στο κεφάλι, και όσο λιγότερο με καταλάβαιναν τόσο περισσότερο με θαύμαζαν. Με το να διασκεδάζω με αυτά τα παιχνίδια ,αυτές τις κουταμάρες, αυτές τις σπαζοκεφαλιές , έγινα διάσημος, και μάλιστα πολύ γρήγορα. Και η διασημότητα για ένα ζωγράφο σημαίνει πωλήσεις, κέρδη, περιουσία ,πλούτη. Και σήμερα- όπως ξέρεις – είμαι διάσημος, είμαι πλούσιος. Αλλά όταν βρίσκομαι μόνος με τον εαυτό μου, δεν έχω το κουράγιο να θεωρούμαι καλλιτέχνης με τη μεγάλη και τη παλιά σημασία της λέξεως. Αυτοί ήταν μεγάλοι ζωγράφοι, ο Τζιότο, ο Ρέμπραντ ο Τισιάνος , ο Γκόγια. Δεν είμαι παρά ένας κοινός σαλτιμπάγκος, που κατάλαβε το πνεύμα των καιρών του και εξήντλησε όσο καλύτερα μπορούσε τη βλακεία, τη ματαιοδοξία, τη φιλοχρηματία των συγχρόνων του. Είναι πικρή η εξομολόγηση μου, πιο θλιβερή απόσο φαίνεται, αλλά έχει τη χάρη να είναι ειλικρινής».
Αγαπητοί αναγνώστες, Αν κάποιο έργο τέχνης δες σας αρέσει, σας απωθεί ή σας προκαλεί αηδία μη διστάζετε να εξωτερικεύσετε τα αισθήματα σας. Μπορεί να έχετε εσείς περισσότερο δίκιο από εκείνους που προσποιούνται ότι εκστασιάζονται επειδή δεν τολμούν να εκφραστούν ειλικρινώς, φοβούμενοι μήπως θεωρηθούν ακαλλιέργητοι. Η απάτη και ο τυχοδιωκτισμός θάλλουν και στο χώρο των καλλιτεχνών, όπως και παντού αλλού.
(Από συνέντευξη του Πικάσο στο διάσημο συγγραφέα Τζιοβάνι Παπίνι ).
Για το Βήμα Γιάννης Μαρίνος.

Εικόνα: Ο Πικάσο ως Μινώταυρος.

Η Μνημοσύνη ήταν Τιτανίδα, κόρη του Ουρανού και της Γαίας. Ήταν η προσωποποίηση της μνήμης, αφού βοήθησε στη διατήρηση των μύθων, πριν από την εισαγωγή της γραφής, μέσω της απομνημόνευσης. Ήταν προστάτης της προφορικής παράδοσης και των ποιητών. Το όνομά της Μνημοσύνη ετυμολογείται από τη μνήμη.

Να πώς περιγράφει ο J. Ρ. Vermant στο βιβλίο του «Μύθος και σκέψη στην αρχαία Ελλάδα» την ανάγκη θεοποίησης κατά την αρχαιότητα αυτής της βασικής ψυχολογικής λειτουργίας: «Η μνήμη δεν ξαναπλάθει τον χρόνο, αλλά ούτε και τον καταλύει. Γκρεμίζοντας το φράγμα που χωρίζει το παρόν από το παρελθόν, ρίχνει μια γέφυρα ανάμεσα στον κόσμο των ζωντανών και στον Αλλο Κόσμο, όπου ξαναγυρίζει κάθε τι που άφησε το φως του ήλιου».
Η διττή λειτουργία της «μυθικής μνήμης» ήταν συνεπώς να προσφέρει στους θνητούς ένα μαγικό όχημα αφ’ ενός για την υπέρβαση του ανθρώπινου χρόνου και αφ’ ετέρου για την πρόσβαση στην αιώνια θεϊκή πραγματικότητα, την οποία ταύτιζαν με την «α-λήθεια», με την απουσία δηλαδή της παραπλανητικής λήθης.

Για τον Πλάτωνα η αληθινή γνώση δεν είναι τίποτε άλλο παρά ανάμνηση και για αυτό δεν είναι ιδιαίτερα υπέρ του γραπτού κειμένου. Το κείμενο είναι κάτι άψυχο, κάτι που «κείται» σε μια σελίδα εν αντιθέσει με τον ζωντανό, προφορικό λόγο, που διατηρεί και την μνήμη ζωντανή.

“Γιατί τα γράμματα στις ψυχές εκείνων που θα τα μάθουν, θα φέρουν λήθη, μια κι αυτοί θα παραμελήσουν τη μνήμη τους, γιατί από εμπιστοσύνη στη γραφή θα φέρνουν τα πράγματα στη μνήμη τους απ’ έξω με ξένα σημάδια, όχι από μέσα, από τον εαυτό τους τον ίδιο. (Πλάτωνος Φαίδρος 275, απόδοση Ι.Θεοδωρακόπουλος).

Ας δούμε τώρα τι μας λέει και η μυθολογία για την γέννηση των Μουσών από την Μνημοσύνη.

«Κατά τη μυθική παράδοση ο Δίας, διέμενε στην Πιερία. Εκεί συνάντησε την ωραιότατη Μνημοσύνη, θυγατέρα του Ουρανού και της Γης και κατελήφθη υπό σφοδρού έρωτος δι’αυτήν. Μεταμορφωθείς εις ποιμένα, παρέπεισεν εις τον έρωτά του την Μνημοσύνην, μετά της οποίας εκοιμήθη εννέα νύκτας. Εκ της ενώσεως ταύτης του Διός και της Μνημοσύνης γεννήθηκαν αι εννέα Μούσαι, όμοιαι και με σύμφωνον γνώμην εις όλα.»

Σύμφωνα με τον Πίνδαρο, με τη γέννηση των Μουσών εκπληρώθηκαν οι επιθυμίες που είχαν εκφράσει οι Ολύμπιοι στον Δία, να μη λησμονηθούν οι αγώνες τους για την εδραίωση της τάξης στον κόσμο. Γι’ αυτό και λένε ότι το πρώτο τραγούδι τους ήταν η εξιστόρηση της Τιτανομαχίας και το δεύτερο ο ύμνος της νίκη των θεών και στη χαρά των πλασμάτων για την αρμονία που επικράτησε στο σύμπαν μετά τη νίκη αυτή.

Ο Ησίοδος λέει ότι η Μνημοσύνη ήταν η μητέρα των Πιερίδων, που δίνουν λησμονιά στα βάσανα και ανάπαυση από τις έγνοιες.
“[Ο Ζεύς]…αγάπησε την ομορφόμαλλη τη Μνημοσύνη, που απ’ αυτήν γεννήθηκαν οι χρυσοστέφανες οι Μούσες οι εννιά, που τους αρέσουν οι γιορτές και η τέρψις του τραγουδιού….στα βάσανά μας λησμονιά κι ανάπαυση απ’τις έγνοιες..”.” (Ησιόδου Θεογονία 915, 54)

Πηγές : “Νεώτερον εγκυκλοπαιδικόν λεξικόν “Ηλίου”, Ιωάννη Πασσά. -Άρθρο του Σπύρου Μανουσέλη στην ” Ελευθεροτυπία”  30/08/2008.
Εικ: Η Μνημοσύνη κατά τον Dante Gabriel Rossetti (1881).

Ακάθιστος ύμνος επικράτησε να λέγεται ένας ύμνος «Κοντάκιο» της Ορθόδοξης Εκκλησίας, προς τιμήν της Υπεραγίας Θεοτόκου, από την όρθια στάση, που τηρούσαν οι πιστοί κατά τη διάρκεια της ψαλμωδίας του. Οι πιστοί έψαλλαν τον Ακάθιστο ύμνο όρθιοι, υπό τις συνθήκες που θεωρείται ότι εψάλη για πρώτη φορά, ενώ το εκκλησίασμα παρακολουθούσε όρθιο κατά την ακολουθία της γιορτής του Ευαγγελισμού, με την οποία συνδέθηκε ο ύμνος.

Ψάλλεται ενταγμένος στο λειτουργικό πλαίσιο της ακολουθίας του Μικρού Αποδείπνου, σε όλους τους Ιερούς Ναούς, τις πέντε πρώτες Παρασκευές της Μεγάλης Τεσσαρακοστής, τις πρώτες τέσσερις τμηματικά, και την πέμπτη ολόκληρος. Είναι ένας ύμνος που αποτελείται από προοίμιο και 24 οίκους (στροφές) σε ελληνική αλφαβητική ακροστιχίδα, από το Α ως το Ω (κάθε οίκος ξεκινά με το αντίστοιχο κατά σειρά ελληνικό γράμμα), και είναι γραμμένος πάνω στους κανόνες της ομοτονίας, ισοσυλλαβίας και εν μέρει της ομοιοκαταληξίας.

Θεωρείται ως ένα αριστούργημα της βυζαντινής υμνογραφίας, η γλώσσα του είναι σοβαρή και ποιητική και είναι εμπλουτισμένος από κοσμητικά επίθετα και πολλά σχήματα λόγου (αντιθέσεις, μεταφορές, κλπ). Το θέμα του είναι η εξύμνηση της ενανθρώπισης του Θεού μέσω της Θεοτόκου, πράγμα που γίνεται με πολλές εκφράσεις χαράς και αγαλλίασης, οι οποίες του προσδίδουν θριαμβευτικό τόνο.

Κατά το έτος 626 μ.Χ., και ενώ ο Αυτοκράτορας Ηράκλειος μαζί με το βυζαντινό στρατό είχε εκστρατεύσει κατά των Περσών, η Κωνσταντινούπολη πολιορκήθηκε αιφνίδια από τους Αβάρους. Οι Άβαροι απέρριψαν κάθε πρόταση εκεχειρίας και την 6η Αυγούστου κατέλαβαν την Παναγία των Βλαχερνών. Σε συνεργασία με τους Πέρσες ετοιμάζονταν για την τελική επίθεση, ενώ ο Πατριάρχης Σέργιος περιέτρεχε τα τείχη της Πόλης με την εικόνα της Παναγίας της Βλαχερνίτισσας και ενθάρρυνε το λαό στην αντίσταση. Τη νύχτα εκείνη, φοβερός ανεμοστρόβιλος, που αποδόθηκε σε θεϊκή επέμβαση, δημιούργησε τρικυμία και κατάστρεψε τον εχθρικό στόλο, ενώ οι αμυνόμενοι προξένησαν τεράστιες απώλειες στους Αβάρους και τους Πέρσες, οι οποίοι αναγκάστηκαν να λύσουν την πολιορκία και να αποχωρήσουν άπρακτοι.

Στις 8 Αυγούστου, η Πόλη είχε σωθεί από τη μεγαλύτερη, ως τότε, απειλή της ιστορίας της. Ο λαός, θέλοντας να πανηγυρίσει τη σωτηρία του, την οποία απέδιδε σε συνδρομή της Θεοτόκου, συγκεντρώθηκε στο Ναό της Παναγίας των Βλαχερνών. Τότε, κατά την παράδοση, όρθιο το πλήθος έψαλλε τον από τότε λεγόμενο «Ακάθιστο Ύμνο», ευχαριστήρια ωδή προς την υπέρμαχο στρατηγό του Βυζαντινού κράτους, την Παναγία, αποδίδοντας τα «νικητήρια» και την ευγνωμοσύνη του «τῇ ὑπερμάχῳ στρατηγῷ».

Κατά την επικρατέστερη άποψη, δεν ήταν δυνατό να συνετέθη ο ύμνος σε μία νύκτα. Μάλλον είχε συντεθεί νωρίτερα και μάλιστα θεωρείται ότι ψαλλόταν στο συγκεκριμένο ναό, στην αγρυπνία της 15ης Αυγούστου κάθε χρόνου. Απλώς, εκείνη την ημέρα ο ύμνος εψάλη «ὀρθοστάδην», ενώ αντικαταστάθηκε το ως τότε προοίμιο («Τὸ προσταχθὲν μυστικῶς λαβὼνἐν γνώσει»), με το ως σήμερα χρησιμοποιούμενο «Τῇ ὑπερμάχῳ στρατηγῷ τὰ νικητήρια», το οποίο έδωσε τον δοξολογικό και εγκωμιαστικό τόνο, στον ως τότε διηγηματικό και δογματικό ύμνο.

Σύμφωνα, όμως, με άλλες ιστορικές πηγές, ο Ακάθιστος Ύμνος συνδέεται και με άλλα παρόμοια γεγονότα, όπως τις πολιορκίες και τη σωτηρία της Κωνσταντινούπολης επί των Αυτοκρατόρων Κωνσταντίνου του Πωγωνάτου (673 μ.Χ.), Λέοντος του Ισαύρου (717 – 718 μ.Χ.) και Μιχαήλ Γ΄ (860 μ.Χ.). Δεδομένων των τότε ιστορικών συνθηκών (εικονομαχική έριδα, κλπ.), δεν θεωρείται απίθανο, η Παράδοση να έχει αλλοιώσει την ιστορική πραγματικότητα, με αποτέλεσμα να καθίσταται πολύ δύσκολο να λεχθεί μετά βεβαιότητας ποιο ήταν το ιστορικό περιβάλλον της δημιουργίας του Ύμνου.

Σε όλη τη χειρόγραφη παράδοση, ο ύμνος φέρεται ως ανώνυμος, ενώ ο Συναξαριστής που τον συνδέει με τα γεγονότα του Αυγούστου του 626 μ.Χ. δεν αναφέρει ούτε το χρόνο της σύνθεσής του, ούτε τον μελωδό του. Το περιεχόμενό του πάντως απηχεί τις δογματικές θέσεις της Γ΄ Οικουμενικής Συνόδου (βλέπε 9 Σεπτεμβρίου), που συνήλθε στην Έφεσο, στη βασιλική της Θεοτόκου, το 431 μ.Χ. από τον Αυτοκράτορα Θεοδόσιο Β΄. Σε αυτήν συμμετείχαν 200 επίσκοποι, ανάμεσα στους οποίους ο Άγιος Κύριλλος Αλεξάνδρειας. Καταδίκασε τις διδαχές του Αρχιεπισκόπου Κωνσταντινουπόλεως Νεστόριου, ο οποίος υπερτόνιζε την ανθρώπινη φύση του Ιησού έναντι της θείας, υποστηρίζοντας ότι η Μαρία γέννησε τον άνθρωπο Ιησού και όχι τον Θεό. Η Σύνοδος διακήρυξε ότι ο Ιησούς είναι τέλειος Θεός και τέλειος άνθρωπος, με πλήρη ένωση των δύο φύσεων και απέδωσε επίσημα στην Παρθένο Μαρία τον τίτλο «Θεοτόκος». Επομένως, η χρονολογία σύγκλησής της, το 431 μ.Χ., αποτελεί μία σταθερή ημερομηνία, καθώς είναι σίγουρο ότι ο ύμνος δεν είχε συντεθεί νωρίτερα. Από την άλλη, κάποιοι ερευνητές θεωρούν ότι από το περιεχόμενό του συνάγεται ότι ο ύμνος αναφέρεται σε κοινό εορτασμό του Ευαγγελισμού και των Χριστουγέννων, εορτές οι οποίες χωρίστηκαν κατά τη βασιλεία του Ιουστινιανού (527 – 565 μ.Χ.), πράγμα που, αν ισχύει, αφενός σημαίνει ότι ο ύμνος γράφτηκε το αργότερο επί Ιουστινιανού, αφετέρου ενισχύει την άποψη ότι προϋπήρχε των γεγονότων του 626 μ.Χ.

Η παράδοση, όμως, αποδίδει τον Ακάθιστο ύμνο στο μεγάλο βυζαντινό υμνογράφο του 6ου αιώνα μ.Χ., Ρωμανό τον Μελωδό (βλέπε 1 Οκτωβρίου). Την άποψη αυτή υποστηρίζουν πολλοί ερευνητές, οι οποίοι θεωρούν ότι οι εκφράσεις του ύμνου, η γενικότερη ποιητική του αρτιότητα και δογματική του πληρότητα δεν μπορούν παρά να οδηγούν στον Ρωμανό. Ακόμη, σε κώδικα του 13ου αιώνα μ.Χ. υπάρχει μεταγενέστερη σημείωση, του 16ου αιώνα μ.Χ., η οποία αναφέρει τον Ρωμανό ως ποιητή του ύμνου.

Όμως, η άποψη αυτή αντικρούεται από πολλούς μελετητές, που βρίσκουν στη δομή, στο ύφος και το περιεχόμενό του πολλά στοιχεία μετά την εποχή του Ρωμανού. Κατά μία άποψη, ο ύμνος ψάλθηκε καλοκαίρι, στη γιορτή της Κοιμήσεως της Θεοτόκου, και μάλλον αργότερα μεταφέρθηκε στο Σάββατο της Ε΄ εβδομάδος των νηστειών, ίσως από τους εικονόφιλους μοναχούς του Στουδίου. Έτσι πλησίασε τη γιορτή του Ευαγγελισμού. Είναι, δε, ενδεχόμενο σε αυτή τη μεταφορά, και πάλι για λόγους σχετικούς με την Εικονομαχία, να αλλοιώθηκε και το ιστορικό του Συναξαριστή, και από το 728 μ.Χ., που αυτοκράτορας ήταν ο εικονομάχος Λέων Γ΄ Ίσαυρος, να μεταφέρθηκε στο 626 μ.Χ., στα χρόνια του Ηρακλείου, ο οποίος πολεμούσε τους Πέρσες για να επανακτήσει τον Τίμιο Σταυρό.

Επιπλέον υπάρχουν και άλλες δύο εκδοχές για το πρόσωπο του μελωδού του Ακάθιστου Ύμνου. Η μία εκδοχή αναφέρει το όνομα του Πατριάρχη Κωνσταντινουπόλεως Γερμανού Α΄ (715 – 730 μ.Χ.) (βλέπε 12 Μαΐου), ο οποίος έζησε τα γεγονότα της θαυμαστής λύτρωσης της Κωνσταντινούπολης από την πολιορκία της από τους Άραβες το 718 μ.Χ., επί Αυτοκράτορος Λέοντος του Ισαύρου. Η εκδοχή αυτή βασίζεται στο γεγονός, ότι μία λατινική μετάφραση του ύμνου, η οποία έγινε γύρω στο 800 μ.Χ. από τον επίσκοπο Βενετίας Χριστόφορο, τον αναφέρει ως δημιουργό του ύμνου.

Η άλλη εκδοχή που υποστηρίζεται βασίζεται σε μια παλαιά αχρονολόγητη εικόνα του Ευαγγελισμού στο παρεκκλήσιο του Αγίου Νικολάου της ονομαστής μονής του Αγίου Σάββα στα Ιεροσόλυμα, όπου εικονίζεται και ένας μοναχός, ο οποίος κρατάει ένα ειλητάριο που γράφει «Ἄγγελος πρωτοστάτης οὐρανόθεν ἐπέμφθη» (αρχή του α΄ οίκου του Ακάθιστου ύμνου). Στο κεφάλι του μοναχού αυτού γράφει «ο άγιος Κοσμάς». Πρόκειται για τον Κοσμά τον Μελωδό (βλέπε 14 Οκτωβρίου), ο οποίος έζησε και αυτός τα γεγονότα του 718 μ.Χ., καθώς απεβίωσε το 752 ή 754 μ.Χ.

Άλλες, λιγότερο πιθανές απόψεις θεωρούν ως μελωδό του ύμνου τον Πατριάρχη Σέργιο, τον ιερό Φώτιο (βλέπε 6 Φεβρουαρίου), τον Απολινάριο τον Αλεξανδρέα, τον Μητροπολίτη Νικομήδειας Γεώργιο Σικελιώτη, τον Γεώργιο Πισίδη, και άλλους, που έζησαν από τον Ζ΄ μέχρι τον Θ΄ αιώνα.

Βέβαιο, είναι πάντως, ότι οι ειρμοί του Κανόνα του Ακάθιστου Ύμνου είναι έργο του Ιωάννου Δαμασκηνού (676 – 749 μ.Χ.) (βλέπε 4 Δεκεμβρίου), ενώ τα τροπάρια του Ιωσήφ Ξένου του Υμνογράφου (βλέπε 3 Απριλίου).

Γενικό θέμα του ύμνου είναι ο Ευαγγελισμός της Θεοτόκου, ο οποίος πηγάζει από την Αγία Γραφή και τους Πατέρες της Εκκλησίας και περιγράφει τα ιστορικά γεγονότα, αλλά προχωρεί και σε θεολογική και δογματική ανάλυσή τους.

Οι πρώτοι δώδεκα οίκοι του (Α-Μ) αποτελούν το ιστορικό μέρος. Εκεί εξιστορούνται τα γεγονότα από τον Ευαγγελισμό της Θεοτόκου μέχρι την Υπαπαντή, ακολουθώντας τη διήγηση του Ευαγγελιστή Λουκά. Αναφέρεται ο Ευαγγελισμός (Α, Β, Γ, Δ), η επίσκεψη της εγκύου Παρθένου στην Ελισάβετ (Ε), οι αμφιβολίες του Ιωσήφ (Ζ), η προσκύνηση των ποιμένων (Η) και των Μάγων (Θ, Ι, Κ), η Υπαπαντή (Μ) και η φυγή στην Αίγυπτο (Λ), η οποία είναι η μόνη που έχει ως πηγή το απόκρυφο πρωτευαγγέλιο του Ψευδο-Ματθαίου.

Οι τελευταίοι δώδεκα (Ν-Ω) αποτελούν το θεολογικό ή δογματικό μέρος, στο οποίο ο μελωδός αναλύει τις βαθύτερες θεολογικές και δογματικές προεκτάσεις της Ενανθρώπισης του Κυρίου και το σκοπό της, που είναι η σωτηρία των πιστών.

Ο μελωδός βάζει στο στόμα του αρχαγγέλου, του εμβρύου Προδρόμου, των ποιμένων, των μάγων και των πιστών τα 144 συνολικά «Χαῖρε», τους Χαιρετισμούς προς τη Θεοτόκο, που αποτελούν ποιητικό εμπλουτισμό του χαιρετισμού του Γαβριήλ («Χαῖρε Κεχαριτωμένη»), που αναφέρει ο Ευαγγελιστής Λουκάς (Λουκ. α΄ 28).

Στα μοναστήρια, αλλά και στη σημερινή ενορία και παλαιότερα κατά τα διάφορα Τυπικά, υπάρχουν και άλλα λειτουργικά πλαίσια για την ψαλμωδία του ύμνου. Η ακολουθία του όρθρου, του εσπερινού, της παννυχίδος ή μιας ιδιόρρυθμης Θεομητορικής Κωνσταντινουπολιτικής ακολουθίας, την πρεσβεία. Σε όλες αυτές τις περιπτώσεις, σε ένα ορισμένο σημείο της κοινής ακολουθίας γίνεται μια παρεμβολή. Ψάλλεται ο κανών της Θεοτόκου και ολόκληρο ή τμηματικά το κοντάκιο και οι οίκοι του Ακαθίστου.

Ο Ακάθιστος Ύμνος συνδέθηκε με τη Μεγάλη Τεσσαρακοστή, προφανώς, εξ αιτίας ενός άλλου καθαρώς λειτουργικού λόγου. Μέσα στην περίοδο της Νηστείας εμπίπτει πάντοτε η μεγάλη γιορτή του Ευαγγελισμού της Θεοτόκου. Είναι η μόνη μεγάλη γιορτή, που λόγω του πένθιμου χαρακτήρα της Τεσσαρακοστής, στερείται προεορτίων και μεθεορτίων. Αυτήν ακριβώς την έλλειψη έρχεται να καλύψει η ψαλμωδία του Ακαθίστου, τμηματικά κατά τα απόδειπνα των Παρασκευών και ολόκληρος κατά το Σάββατο της Ε΄ εβδομάδας. Το βράδυ της Παρασκευής και το Σάββατο είναι μέρες που μαζί με την Κυριακή είναι οι μόνες μέρες των εβδομάδων των Νηστειών, κατά τις οποίες επιτρέπεται ο γιορτασμός χαρμόσυνων γεγονότων, και στις οποίες, μετατίθενται οι γιορτές της εβδομάδας.

Σύμφωνα με ορισμένα Τυπικά, ο Ακάθιστος Ύμνος ψαλλόταν πέντε μέρες πριν τη γιορτή του Ευαγγελισμού και κατά άλλα τον όρθρο της ημέρας της γιορτής.

ΟΡΘΟΔΟΞΟΣ ΣΥΝΑΞΑΡΙΣΤΗ

Ο Γάιος Ιούλιος Καίσαρ ήταν η σημαντικότερη προσωπικότητα της ρωμαϊκής ιστορίας. Μέγας στρατηγός και χαρισματικός πολιτικός, άλλαξε την μορφή του πολιτεύματος της Ρώμης ενώ με τις κατακτήσεις του έβαλε τις βάσεις της εξέλιξης του ευρωπαϊκού πολιτισμού.
Ο Καίσαρας δολοφονήθηκε στις Ειδούς του Μαρτίου, δηλ. την 15η Μάρτη του έτους 44 π.Χ.

Δολοφονήθηκε από τους ρωμαίους διότι είχε αποκτήσει τεράστια δύναμη και εν μέρει  με την συμπεριφορά του, καθώς και εξ αιτίας διαφόρων συμπτώσεων και προφητειών, τους έδωσε την εντύπωση ότι ήταν έτοιμος να καταλύσει την Δημοκρατία και να γίνει μονάρχης. Αν και στις συνελεύσεις, όταν ο λαός τον ζητωκραύγαζε ως βασιλιά απαντούσε: «Είμαι Καίσαρας και όχι βασιλιάς» δεν κατάφερε να τους πείσει.

Πάνω από 60 ενώθηκαν στην συνωμοσία εναντίον του Καίσαρα. Επικεφαλής ήταν ο Γάϊος Κάσσιος, ο Μάρκος και ο Δέκιμος Βρούτος. Αποφάσισαν να τον δολοφονήσουν στην συνέλευση της Συγκλήτου που θα λάμβανε χώρα στις Ειδούς του Μαρτίου (15 Μαρτίου).

Αλάθευτα σημάδια είχαν προαναγγείλει στον ίδιο την δολοφονία του. Λίγο πριν τον θάνατό του πληροφορήθηκε πως η αγέλη των αλόγων που είχε αφιερώσει ο ίδιος στο ποταμό Ρουβίκωνα δεν ήθελε να πάρει τροφή και έκλαιγε θρηνητικά.  Και όταν ο ίδιος πρόσφερε θυσία, ο οιωνοσκόπος Σπουρίννας τον προειδοποίησε να αποφεύγει τους κινδύνους που μπορούσαν να έλθουν όχι αργότερα από τις Ειδούς του Μαρτίου.

Την προηγούμενη νύχτα απ την δολοφονία του ο ίδιος ονειρεύτηκε πως πετούσε στα σύννεφα και μάλιστα ότι έπιασε το χέρι του Δία. Και η σύζυγός του Καλπουρνία ονειρεύτηκε ότι ο Καίσαρας έπεσε μαχαιρωμένος στην αγκαλιά της.

Αν και όλοι οι οιωνοί ήταν ενάντιοι και ο ίδιος αρχικά στάθηκε διστακτικός, τελικά παρακινημένος απ τον Δέκιμο Βρούτο, αποφάσισε να πάει στην συνέλευση της Σύγκλητου, στις 15 του Μάρτη (στις Ειδούς).

Μπαίνοντας συναντήθηκε με τον οιωνοσκόπο Σπουρίννα και τον πείραξε αποκαλώντας τον ψευδοπροφήτη, επειδή είχαν φτάσει οι Ειδοί του Μάρτη και τίποτα κακό δεν συνέβη. Εκείνος απάντησε ότι, ναι είχαν φτάσει, αλλά δεν είχαν παρέλθει.

Οι συνωμότες συγκεντρώθηκαν γύρω του για να υποβάλουν τάχα τα σέβη τους. Ο Κίμβρος Τίλλιος τον άρπαξε απ τους ώμους και κάποιος απ τους Κάσκες τον μαχαίρωσε από πίσω, λίγο κάτω απ τον λαιμό. Ο Καίσαρας τον κάρφωσε με την γραφίδα και προσπάθησε να σηκωθεί απ το κάθισμα όταν δέχτηκε το δεύτερο πλήγμα. Όταν συνειδητοποίησε πως ήταν κυκλωμένος από παντού από γυμνά ξίφη, σκέπασε το κεφάλι του με την τήβεννο και τράβηξε τα ρούχα του ως τα πόδια, για να πέσει με αξιοπρέπεια, έχοντας καλυμμένο τον κάτω κορμό του. Στη στάση αυτή δέχτηκε 23 μαχαιριές. Λέγεται ότι μόνον όταν είδε τον Μάρκο Βρούτο, ευνοούμενο και ίσως νόθο γιό του, να του επιτίθεται, μόνον τότε είπε, στα ελληνικά, την γνωστή φράση «Και συ τέκνον;», που ήταν και η τελευταία του.

Την προηγούμενη ημέρα της δολοφονίας του, σε μια συζήτηση που είχε περί θανάτου εκείνος δήλωσε ότι θα προτιμούσε έναν θάνατο ξαφνικό και απροειδοποίητο.

Πέθανε σε ηλικία 56 ετών και συγκαταλέχτηκε μεταξύ των θεών, όχι τόσο στο συγκλητικό ψήφισμα, όσο στην συνείδηση του λαού.  Γιατί στον πρώτο από τους αγώνες που οργάνωσε ο κληρονόμος του Αύγουστος για την αποθέωσή του, ένα αστέρι έλαμπε στον ουρανό για εφτά ολόκληρες ημέρες, ανατέλλοντας την ενδέκατη ώρα, δηλ. μια ώρα πριν από τη δύση του ήλιου. Ο λαός πίστεψε πως ήταν ή ψυχή του Καίσαρα που είχε ανέβει στον ουρανό.

Κανένας απ τους δολοφόνους του δεν έζησε πάνω από 3 χρόνια, ούτε είχε φυσικό θάνατο. Όλοι καταδικάστηκαν και χάθηκαν με διάφορους τρόπους: άλλοι χάθηκαν σε ναυάγια, άλλοι σε μάχες και άλλοι αυτοκτόνησαν με το ίδιο εκείνο ξίφος που είχαν δολοφονήσει τον Καίσαρα.

Πηγή: από το βιβλίο για τον Ιούλιο Καίσαρα, του Γάϊου Σουητώνιου.

Εικόνα: Ο Ιούλιος Καίσαρας ζωγραφισμένος απ’ το πινέλο του Ρούμπενς, το 1625.

ΣΤΗΛΗ ΤΗΣ ΛΗΜΝΟΥ
Ένα από τα μεγάλα αινίγματα της αρχαιολογίας, η Στήλη των Καμινίων (από το όνομα της θέσης που βρέθηκε το 1885 στο Σώκαστρο της οθωμανικής Λήμνου) φαίνεται πως βαίνει προς την λύση του. Δύο κάθετες και μία οριζόντια επιγραφή, βουστροφηδόν και σε δυτικό ελληνικό (χαλκιδικό) αλφάβητο δεν ήσαν αναγνώσιμες στα ελληνικά. Διατυπώθηκαν διάφορες γοητευτικές θεωρίες γιά την ηλικία της και την γλώσσα που κρύβει. Πιό πρόσφατα ανακαλύφθηκαν κεραμικά όστρακα με όμοια γραφή και έτσι η στήλη αφ’ ενός χρονολογήθηκε με ακρίβεια στον 6ο αι. π.Χ. (πριν το 510, οπότε ο Μιλτιάδης κατέλαβε το νησί και τα “λημνιακά” αντικαταστάθηκαν από τα αττικά ελληνικά), αφ’ ετέρου είναι πλέον επαρκώς τεκμηριωμένη η σχέση αυτής της κατά τον Όμηρο (Ιλιάδα θ 293-294) “αγριόφωνης” λημνιακής λαλιάς ως μίας γλώσσας της τυρρηνικής οικογένειας, συγγενούς με τα ετρουσκικά.
Πιό γοητευτική είναι όμως η πορεία της στήλης από την ανακάλυψή της μέχρι το Εθνικό Μουσείο. Οι οθωμανοί υπέκυψαν στην απαίτηση των Γάλλων να την πάρουν. Ο Έλληνας που την βρήκε αρνήθηκε να την παραδώσει και την έθαψε στον εκτάσεως 20 στρεμμάτων κήπο του, όπου έμεινε θαμένη μέχρι τον θάνατό του το 1898. Το 1900 επιστρέφει ο γιός του Οδυσσέας Παντελίδης από την Ινδία στην Λήμνο και σκάβει όλο το κτήμα γιά να την βρεί. Την φυγαδεύει στην Αλεξάνδρεια,όμως ο καπετάνιος προφασίζεται αβαρία και ότι την πέταξε στη θάλασσα. Ανακαλύπτεται τελικά μετά από έρευνα του Έλληνα Προξένου στο αμπάρι του πλοίου και μεταφέρεται στην οικία του Παντελίδη. Έτσι αρχίζει ένα μεγάλο διεθνές παζάρι γιά την απόκτησή της, όπου φημολογείται ότι ο Ροκφέλερ πρόσφερε 10.000 χρυσές λίρες γιά την απόκτησή της. Ο Παντελίδης επιθυμεί να την εξαγάγει στην Αθήνα, αλλά φοβάται τις συνέπειες στην οικογένειά του στη Λήμνο από μέρους των Οθωμανικών Αρχών. Εν τέλει, το 1905 αναθέτει σε κάποιον γιατρό και λόγιο ονόματι Αποστολίδη να την μεταφέρει στην Αθήνα και να την δωρίσει επ’ ονόματί του στο Εθνικό Αρχαιολογικό Μουσείο.

Από

Ioli Vingopoulou

Τα Μαθηματικά ήταν ο κλάδος, όπου πολλές γυναίκες κατά την αρχαιότητα ξεχώρισαν για την ευφυία και την αποτελεσματικότητά τους. Ας τις εξετάσουμε με χρονολογική σειρά:

Η Αίθρα, μητέρα του Θησέα, υπήρξε δασκάλα της αριθμητικής στην Τροιζήνα. Ακολουθούσε το κρητομυκηναϊκό σύστημα μέτρησης, το οποίο φημιζόταν για την πολυπλοκότητά του, επειδή οι αριθμοί απεικονίζονταν μέσω της επανάληψης συγκεκριμένων συμβόλων.

Η Πολύγνωτη, σύμφωνα με τον ιστορικό Λόβωνα, εισήγαγε την αρχή της ακροφωνίας, συμβάλλοντας έτσι στην απλούστευση των αριθμητικών συμβόλων. Εισήγαγε δηλαδή αλφαβητικά γράμματα που αντιστοιχούσαν σε ολόκληρες λέξεις, οι οποίες αποτύπωναν αριθμούς. (π.χ. Τ για το Τέσσερα). Ο Ρωμαίος Μάρκος Βιτρούβιος μάλιστα είχε δηλώσει πως η Πολύγνωτη απέδειξε πρώτη την πρόταση «εν κύκλω μεν το ημικύκλιω γωνία ορθή εστίν».

Η Θεμιστόκλεια ή Θεόκλεια ή Αριστοκλεια (σύμφωνα με τον Διογένη τον Λαέρτιο), ιέρεια στο Μαντείο των Δελφών, δίδασκε την μαθηματική επιστήμη σε όσους επισκέπτονταν τον συγκεκριμένο χώρο.. Κατά την παράδοση μάλιστα είχε διακοσμήσει το βωμό του Φοίβου Απόλλωνος με γεωμετρικά σχήματα. Ο μεγάλος δάσκαλος Πυθαγόρας είχε εντυπωσιαστεί από τις γνώσεις και την οξύνοια του μυαλού της, γεγονός που στάθηκε αιτία να την μυήσει στην γεωμετρία και την αριθμοσοφία, με αποτέλεσμα να ξεκινήσει η εισαγωγή γυναικών στην σχολή του.

Η Θεανώ, μαθητευόμενη σε πρώτο στάδιο  και εν συνεχεία διδάσκαλος σε σχολή του Πυθαγόρα. Σε αυτήν αποδίδεται το θεώρημα της «χρυσής τομής», καθώς και η διάδοση του Πυθαγορείου Συστήματος σε όλη την Ελλάδα και την Αίγυπτο.

Η Δαμώ, κόρη του Πυθαγόρα και της Θεανούς, είχε αναλάβει –κατ’ εντολήν του πατέρα της- να φυλάσσει τις σημειώσεις και τα έργα του. Στην συνέχεια εξέδωσε μόνο την γεωμετρική διδασκαλία με τίτλο: «Η προς Πυθαγορείου Ιστορία». Σε αυτήν οφείλεται ακόμη η κατασκευή του κύβου και του κανονικού τετράεδρου. Αλλά και η αδερφή της, Αριγνώτη, έγραψε πλήθος φιλοσοφικών έργων, καθώς και το μαθηματικό βιβλίο «Περί αριθμών» που δυστυχώς δεν έχει διασωθεί. Επίσης η Μυία ή Μύρια (από το συγκεκριμένο όνομα έχει προκύψει και το εξ’ ίσου ελληνικότατο Μαρία),  αδερφή και αυτή της Δαμούς, δίδαξε στην σχολή του Κρότωνος Γεωμετρία. Στην Μυία αποδίδεται η επινόηση της αναλογίας, της επονομοζόμενης «Εστηκνίας».

Η Δεινώ μαθήτευσε και αυτή κοντά στον μεγάλο μύστη, ασχολήθηκε με την αριθμοσοφία και ειδικότερα με τους ελλιπείς αριθμούς. Τους αριθμούς δηλαδή των οποίων οι διαιρέτες δίνουν μικρότερο άθροισμα από τους ίδιους τους αριθμούς. (π.χ. 1+2+4=7<8).

Η Μελισσα, που καταπιάστηκε κυρίως με την κατασκευή κανονικών πολυγώνων.

Η Τυμίχα, μυημένη στην Πυθαγόρεια Φιλοσοφία, αντιστάθηκε σθεναρά στον τύραννο των Συρακουσών, όταν αυτός της ζήτησε να αποκαλύψει τα μυστικά της Πυθαγόρειας Διδασκαλίας, λίγο καιρό μετά την διάλυση της Σχολής. Προκειμένου να μην της ξεφύγει και η παραμικρή λεπτομέρεια έκοψε την γλώσσα της με τα δόντια. Έχει συγγράψει βιβλίο σχετικό με τους «φίλους αριθμούς».

Η Πτολεμαΐς ασχολήθηκε με την μουσική και τα μαθηματικά, τέχνες που θεωρούνταν αλληλένδετες στην Αρχαία Ελλάδα.Ο Πορφύριος στο έργο του «εις τα αρμονικά Πτολεμαίου υπόμνημα» της αποδίδει την απόδειξη της πρότασης: «Ἐάν δύο ἀριθμοί πολλαπλασιάσαντες ἀλλήλους ποιῶσι τινάς, οἱ γενόμενοι ἐξ αὐτών ἲσοι ἀλλήλοις ἒσονται».

Η Διοτίμα, που σύμφωνα με τον ιστορικό Ξενοφώντα ήταν γνώστρια των πιο δύσκολων και δυσνόητων γεωμετρικών θεωρημάτων.

Η Λασθενεία, όπως αναφέρει ο Αριστοφάνης ο Περιπατητικός, έδωσε πλήρη ορισμό της σφαίρας: «σφαῖρα ἐστίν σχῆμα στέρεον ὑπό μιας ἐπιφανελιας περιεχόμενον, προς ἣν, ἀφ’ ενός σημείου ταῶν ἐντός τοῦ σχήματος κειμένων, πάσαι αἱ προσπίπτουσαι εὐθεῖαι ἶσαι ἂλληλαις εἰσίν».

Η Περικτιόνη υπήρξε μαθηματικός, συγγραφέας και φιλόσοφος. Σε αυτήν οφείλει ο μεγάλος κλασσικός φιλόσοφος Πλάτων την γνωριμία του με τα μαθηματικά. Ο Στοβαίος εξυμνεί στο «Ανθολόγιό» του την κατάρτιση της Περικτιόνης λέγοντας: «Γαμετρία μεν ὧν καί ἀριθμητικά καί τ’ ἂλλα τα θεωρητικά και ἐπιστημονικά περί τινα ταῶν ἐόντων. Κατασχολέονται, ἃ δε σοφία περί ἂπαντα τα γένη ταῶν ἐόντων, οὒτως γάρ ἒχει σοφία περί πάντα τα γένει ταῶν ἐόντων».

Η Νικαρέτη, στην οποία αποδίδουν οι σύγχρονοι μελετητές την επαναδιατύπωση του Πυθαγορείου Θεωρήματος: «Παντός τριγώνου μιας τῶν πλευρῶν προσεκβλειθίσης, ἣ ἐντός γωνία ἐκατέρας τῶν ἐντός καί ἀπέναντι γωνιῶν μείζων ἐστί».

Η Αρετή από την Κυρήνεια συνέγραψε περισσότερα από 40 βιβλία επιστημονικού και φιλοσοφικού περιεχομένου και δίδαξε πάνω από 100 φιλοσόφους και όχι μόνο. Ο John Morans στο βιβλίο του «Women in Science» αναφέρει ότι το επίγραμμα του τάφου της έγγραφε: «Το μεγαλείο της Ελλάδος, με την ομορφιά της Ελένης, την πέννα του Αριστίππου, την ψυχή του Σωκράτους και την γλώσσα του Ομήρου».

Η Πυθαΐς ασχολήθηκε με την μελέτη των εμβαδών επιπέδων χωρίων.

Η Πανδροσίων ασχολήθηκε με την γεωμετρία και χώριστε μάλιστα τα προβλήματα του συγκεκριμένου κλάδου σε τρεις κατηγορίες: «Τρία γένη εἰσί τῶν ἒν γεωμετρίᾳ προβλημάτων καίτα μεν αὐτῶν ἐπίπεδα καλεῖσθαι, τα δε γραμμικά».

Η περίφημη Υπατία τον 4^ο μ. Χ. αιώνα, μεγάλη φιλόσοφος και επιστήμονας, χάριν στην οποία διεσώθησαν τα έργα του πατέρα της Άλγεβρας, Διοφάντου.

Υπήρχαν τέλος αναρίθμητες γυναίκες μυημένες στην Πυθαγόρεια Φιλοσοφία των οποίων τα ονόματα ευτυχώς έχουν φτάσει ως τις μέρες μας. Αξιοθέα, Ελορίς. Φιντύς, Οκκελώ, Κρατησίκλεια, Ρυνδακώ, Βοιώ, Τυρσηνίς, Βαβέλυκα η Αργεία, κτλ…

Ελένη Γεωργακάκη, φοιτήτρια Φιλοσοφικής για το ΠΥΓΜΗ.gr

Η τσικνοπέμπτη είναι η Πέμπτη της δεύτερης εβδομάδας του Τριωδίου και για την φετινή Αποκριά, την γιορτάζουμε την Πέμπτη 7 Μαρτίου.

Οι άνθρωποι προετοιμάζονται για την μεγάλη νηστεία της Σαρακοστής και την συγκεκριμένη Πέμπτη καταναλώνουν ελεύθερα μεγάλες ποσότητες κρέατος.

Ο λόγος που έχει καθιερωθεί να γίνεται αυτό ημέρα Πέμπτη είναι…
πως η ορθόδοξη πίστη θεωρεί σημαντικές τις νηστείες της Τετάρτης και της Παρασκευής, οπότε έγινε επιλογή της ενδιάμεσης ημέρας.

Το όνομα “Τσικνοπέμπτη” προέκυψε γιατί την ημέρα αυτή το δείπνο αποτελείται από κρέας ψημένο στα κάρβουνα, το οποίο πρέπει να έχει πάντα λίγο λίπος ώστε κατά το ψήσιμο να βγάλει την απαραίτητη “τσίκνα”. Ακόμα και οι πιο φτωχοί άνθρωποι κάθε περιοχής, πρέπει να ψήσουν κρέας ώστε να μυρίσει το σπίτι τους και όλοι να ξέρουν ότι γιορτάζουν!

Παλιότερα στην ελληνική επαρχία οι άνθρωποι μοίραζαν πιατέλες με το τσικνισμένο κρέας σε όλη την γειτονιά για να στείλουν την μυρωδιά του ψητού σε κάθε άκρη του χωριού. Μαζί με την Τσικνοπέμπτη έχει καθιερωθεί πλέον και η ειδωλολατρική παράδοση του μασκαρέματος που υποτίθεται ότι διώχνει τα κακά πνεύματα του χειμώνα και βοηθάει έτσι στην εξασφάλιση μιας επιτυχημένης σοδειάς.

Τα έθιμα της Τσικνοπέμπτης σε διάφορες περιοχές της Ελλάδας!

Πέρα από το παραδοσιακό “κάψιμο” του κρέατος, κάθε περιοχή της χώρας μας έχει τα δικά της έθιμα για την Τσικνοπέμπτη:

Κομοτηνή
Την Τσικνοπέμπτη τα ζευγάρια που είναι έτοιμα για γάμο, ανταλλάσσουν μεταξύ τους φαγώσιμα δώρα. Ο άντρας πρέπει να στείλει στην σύντροφό του μια κότα και εκείνη ανταποδίδει με μπακλαβά .

Κέρκυρα
Στην Κέρκυρα ανήμερα της Τσικνοπέμπτης γίνονται τα “Πετεγολέτσια” ή “Κουτσομπολιά”. Οι γυναίκες της παλιάς πόλης, βγαίνουν στα παράθυρα των καντουνιών και κουτσομπολεύουν μιλώντας την παραδοσιακή κερκυραϊκή διάλεκτο.

Πάτρα
Εδώ κάθε χρόνο αναβιώνει η “Κουλουρού” . Σύμφωνα με το έθιμο η “Γιαννούλα η Κουλουρού” νομίζει ότι ο Ναύαρχος Ουίλσoν είναι ερωτευμένος μαζί της και θα της κάνει πρόταση γάμου. Έτσι ντύνεται νύφη και πηγαίνει στο λιμάνι να προϋπαντήσει τον καλό της, σκορπώντας το γέλιο στους Πατρινούς.

Σέρρες
Στις Σέρρες ψήνουν το κρέας στους δρόμους και στη συνέχεια ανάβουν μεγάλες φωτιές και πηδούν από πάνω τους. Αμέσως μετά ακολουθεί “το προξενιό” μεταξύ των ελεύθερων της κάθε γειτονιάς .

pyles.tv

http://periergaa.blogspot.com

Πήλινη πινακίδα που βρέθηκε στην Ελλάδα φέρει το παλαιότερο αναγνώσιμο (*) κείμενο στην Ευρώπη. Θεωρούμενη ως “μαγική ή μυστηριώδης” στην εποχή της, η γραφή στην πινακίδα αυτή επιβίωσε μόνο και μόνο επειδή πήρε φωτιά ένας σωρός σκουπίδια περίπου 3.500 χρόνια πριν, σύμφωνα με τους ερευνητές.

Η πινακίδα, η οποία ανακαλύφθηκε σε έναν ελαιώνα στην περιοχή που τώρα βρίσκεται το χωριό Ίκλαινα, δημιουργήθηκε από μυκηναίο γραφέα που μιλούσε την ελληνική γλώσσα, μεταξύ του 1450 και 1350 π.Χ., σύμφωνα με τους αρχαιολόγους. Οι Μυκηναίοι, οι οποίοι έγιναν θρύλος εν μέρει από την Ιλιάδα του Ομήρου, κυριάρχησαν μεγάλο μέρος της Ελλάδας από το 1600 έως το 1100 π.Χ.

Μέχρι σήμερα, οι ανασκαφές στην Ίκλαινα έφεραν στο φως ένα πρώιμο μυκηναϊκό ανάκτορο, με γιγάντιους αναλημματικούς τοίχους, τοιχογραφίες, καθώς και ένα εκπληκτικά προηγμένο αποχετευτικό σύστημα, σύμφωνα με τον διευθύνοντα των ανασκαφών, Μιχάλη Κοσμόπουλο καθηγητή αρχαιολογίας στο Πανεπιστήμιο St.Louis του Μιζούρι. Ωστόσο, η πινακίδα που βρέθηκε το περασμένο καλοκαίρι, αποτελεί τη μεγαλύτερη έκπληξη του πολυετούς προγράμματος, είπε ο κ. Κοσμόπουλος και συνέχισε:

ΜΙΧΑΗΛ ΚΟΣΜΟΠΟΥΛΟΣ(meropitopik.blogspot.gr)

“Σύμφωνα με όσα γνωρίζαμε, η πινακίδα αυτή δεν θα έπρεπε να βρίσκεται εκεί. Πρώτον, διότι οι μυκηναϊκές πινακίδες δεν θεωρούνταν ότι είχαν δημιουργηθεί τόσο νωρίς. Δεύτερον, μέχρι τώρα, επιγραφές είχαν βρεθεί μόνο σε ελάχιστα μεγάλα παλάτια, συμπεριλαμβανομένης και της προηγούμενης επιγραφής που κατείχε το ρεκόρ, και η οποία βρέθηκε στα ερείπια παλατιού σε αυτό που ήταν η πόλη των Μυκηνών.
Αν και ο αρχαιολογικός τόπος της Ίκλαινας είχε να επιδείξει ένα παλάτι κατά την πρώιμη Μυκηναϊκή εποχή, την περίοδο που δημιουργήθηκε η πινακίδα ο οικισμός είχε καταστεί ένας μικρός δορυφόρος της πόλης της Πύλου, έδρα του βασιλιά Νέστορα, βασικού χαρακτήρα της Ιλιάδας.
Πρόκειται για μια σπάνια περίπτωση όπου η αρχαιολογία συναντά τα αρχαία κείμενα και την ελληνική μυθολογία.”

Η πινακίδα διατηρήθηκε από τη φωτιά

(Φωτ. ἀπό: iklaina.files.wordpress.com)

Οι σημάνσεις επί του θραύσματος της πινακίδας – η οποία έχει ύψος περίπου 1 ίντσα (2,5 εκατοστά) και 1,5 ίντσα (4 εκατοστά) πλάτος – αποτελούν πρώιμα δείγματα του συστήματος γραφής που είναι γνωστό ως Γραμμική Β. Χρησιμοποιούμενη για μια πολύ αρχαία μορφή της ελληνικής, η Γραμμική Β αποτελείτο από περίπου 87 σημεία, που το κάθε ένα αντιπροσώπευε μία συλλαβή. Οι Μυκηναίοι φαίνεται ότι χρησιμοποίησαν τη Γραμμική Β για να καταγράφουν μόνο τα οικονομικά θέματα που ενδιέφεραν την κυβερνώσα ελίτ. Τα σημεία στην πρόσοψη της πινακίδας φαίνεται να σχηματίζουν ένα ρήμα που σχετίζεται με τις κατασκευές, λένε οι ερευνητές. Η πίσω πλευρά έχει έναν κατάλογο ονομάτων μαζί με αριθμούς – πιθανώς ένας κατάλογος ιδιοκτησίας.

“Επειδή αυτά τα αρχεία έτειναν να αποθηκεύονται μόνο για ένα οικονομικό έτος, ο πηλός δεν φτιαχνόταν για να διαρκεί,”συνέχισε ο κ. Κοσμόπουλος, του οποίου η εργασία χρηματοδοτήθηκε εν μέρει από την Επιτροπή της National Geographic Society για την Έρευνα και την Εξερεύνηση.
“Εκείνες οι επιγραφές δεν ψήνονταν, παρά μόνο αποξηραίνονταν στον ήλιο και ήταν, συνεπώς, πολύ εύθραυστες.. Βασικά κάποιος τότε πέταξε την πινακίδα στον λάκκο και στη συνέχεια έκαψε τα σκουπίδια του. Αυτή η φωτιά σκλήρυνε και διατήρησε την πινακίδα.”

Μαγική, μυστηριώδης γραφή

Thomas G. Palaima(Φωτ. ἀπό: utexas.edu)

Η πινακίδα της Ίκλαινας αποτελεί ένα μοναδικό εύρημα, δήλωσε ο Tom Palaima, ειδικός στις Μυκηναϊκές πινακίδες, και διοικητικό στέλεχος στο Πανεπιστήμιο του Όστιν, Τέξας. Εκτός από την ηλικία του, το χειροποίητο αντικείμενο θα μπορούσε να προσφέρει πληροφορίες για τον τρόπο οργάνωσης και διοίκησης των αρχαίων Ελληνικών βασιλείων, πρόσθεσε. Για παράδειγμα, οι αρχαιολόγοι παλαιότερα θεωρούσαν ότι οι ταμπλέτες αυτές κατασκευάζονταν και φυλάσσονταν αποκλειστικά στις μεγάλες πρωτεύουσες, ή τα “ανακτορικά κέντρα”, όπως η Πύλος και οι Μυκήνες.

Η πινακίδα της Ίκλαινας, η οποία βρέθηκε στα ερείπια μιας πόλης β’ κατηγορίας θα μπορούσε να υποδεικνύει ότι η παιδεία και η γραφειοκρατία κατά τα τέλη της Μυκηναϊκής περιόδου ήταν λιγότερο κεντροποιημένη από ό, τι εθεωρείτο μέχρι σήμερα. Ο Palaima πρόσθεσε ότι η ικανότητα ανάγνωσης και γραφής ήταν εξαιρετικά περιορισμένη κατά τη Μυκηναϊκή περίοδο και θεωρούνταν από τους περισσότερους ανθρώπους ως μαγική ή μυστηριώδης. Πέρασαν 400 με 600 χρόνια πριν απομυθοποιηθεί ο γραπτός λόγος στην Ελλάδα, καθώς το αρχαίο ελληνικό αλφάβητο προσπέρασε τη Γραμμική Β και τελικά εξελίχθηκε στα 26 γράμματα που χρησιμοποιήθηκαν σε αυτή τη σελίδα.

(Φωτ. ἀπό: /iklaina.files.wordpress.com)

Η σελίδα ανασκαφής της Ίκλαινας ΕΔΩ (στα αγγλικά) κι ΕΔΩ,ένα άρθρο του κ.Κοσμόπουλου,για την ανασκαφή.

ΠΗΓΕΣ: ΕΛΛΗΝΙΚΟ(Ν) – NATIONAL GEOGRAPHIC –/averoph.wordpress.com

(*) Σσ: Παλαιότερο ἀναγνώσιμο,ἐπί πηλοῦ.Ὡς παλαιότερο,γενικῶς,θεωρεῖται ἡἐπιγραφή ἐπάνω στό Βότσαλο τῆς Καυκανιᾶς,πού ἀνεκαλύφθη ἀπό τήν Ἀρχαιολόγο Ξένια Ἀραπογιάννη,7χλμ μακρυά ἀπό τήν Ὀλυμπία.visaltis.net

πινακιδα Ικλαινα