-Το κώνειο (αγγλ. poison hemlock) είναι φυτικό δηλητήριο. Οφείλει την ονομασία του στο ρήμα “κωνάω”, που σημαίνει “περιστρέφω” (αρχ. ελλ. “κώνος” = σβούρα). Παράγεται από το φυτό κώνειον το στικτόν (Conium maculatum). Το φυτό είναι πολύ κοινό στην Ελλάδα από την αρχαιότητα. – Η δραστική ουσία του κωνείου είναι το αλκαλοειδές κωνειΐνη. Θεωρείται, μαζί με την νικοτίνη, το ισχυρότερο των φυτικών δηλητηρίων. Είναι ισχυρά πτητική ένωση και, κατά συνέπεια, μη πρόσφατα παρασκευάσματα χάνουν σταδιακά την δηλητηριώδη ισχύ τους. – Το όνομα Κώνειο αποδίδεται συνήθως σε δύο διαφορετικά φυτικά είδη που ανήκουν στην οικογένεια των Σκιαδοφόρων (Umbelliferae). Το Κώνειο το στικτό (Conium maculatum), είναι το δηλητηριώδες φυτό με το χυμό του οποίου θανατώθηκε ο Σωκράτης. Το άλλο είναι η Κικούτα η δηλητηριώδης (Cicuta virosa) ή Ψευδοκώνειο που ονομάζεται αλλιώς και Καρμπούσα, Βρωμόχορτο, Ασκοτισάρα ή Αμάραγκος. – Το Κώνειο το στικτό είναι ποώδες, διετές, που φτάνει σε ύψος τα 2 μέτρα. Τα άνθη είναι μικρά και εμφανίζονται σε σκιάδιο από τον Ιούνιο μέχρι τον Αύγουστο. Ο βλαστός συχνά έχει χνούδι με κυανή χροιά ενώ η ρίζα είναι ατρακτοειδής και λευκή. Ο καρπός του συγχέεται μ΄ αυτόν του γλυκάνισου ή του μάραθου. – Η κατάποση εκχυλίσματος κωνείου προκαλεί ανώδυνο θάνατο. Στην αρχή τα αισθητήρια νεύρα νεκρώνονται από την περιφέρεια προς το κέντρο, επέρχεται ύπνος, εγκεφαλική νάρκη και, τελικά, θάνατος. Τον 3ον π.Χ. αι. ο Νίκανδρος το περιγράφει ως το δηλητήριο που φέρνει σκοτεινή νύκτα «σκοτόεσσαν νύκτα». Αν ο ασθενής δε χάσει τη ζωή του τότε συνήθως μένει παράλυτος ή με μυϊκή αδυναμία. – Γνωστό από πολύ παλιά, φημολογείται ότι χρησιμοποιήθηκε πριν από τους ιστορικούς χρόνους για την θανάτωση των γερόντων των ανικάνων προς εργασία, των αναπήρων και των αρρώστων Κείων (νήσος Κέα = Τζιά). – Το κώνειο της Αττικής και ιδιαίτερα των Μεγάρων θεωρείτο δραστικότερο και χρησιμοποιείτο για θανατώσεις αλλά και γιά τις ναρκωτικές του ιδιότητες από τους ιεροφάντες, ως αναφροδισιακό, γιατί όταν το κατάπλασμα τοποθετηθεί στα γεννητικά όργανα περιορίζει την επιθυμία και οι ιεροφάντες κατά την διάρκεια των Μυστηρίων έπρεπε να απέχουν από τις σωματικές επαφές. – Ο Άτταλος ο Γ’ βασιλεύς της Περγάμου καλλιεργούσε το κώνειο μαζί με πολλά άλλα δηλητηριώδη φυτά στον κήπο του. – Με κώνειο θανατώθηκε και ο μέγας φιλόσοφος Σωκράτης. κατηγορούμενος για ασέβεια και διαφθορά των νέων και διότι αδικεί «τον ήττω λόγον κρείττων ποιών και τους άλλους ταύτα διδάσκων» (Πλάτων, Απολογία, 19). Έλαβε το φάρμακο με απόλυτη αταραξία και χωρίς καμία μεταβολή των χαρακτηριστικών του προσώπου του. – Παρότι η δηλητηριώδης δύναμις του κωνείου ήταν γνωστή από αρχαιοτάτων χρόνων, η χρήση του για την θανάτωση των καταδίκων εισήχθη το 404-403 πΧ. επί 30 τυράννων. Έτσι ο τρόπος του θανάτου κατέστη «πάτριον έθος» (πατροπαράδοτη τακτική) το δε φυτόν μυσαρόν (Πλίνιος ΧΧV,13) – Προς θανάτωση χρησιμοποιούσαν τον οπόν τον λαμβανόμενον δι’εκθλίψεως των σπερμάτων, κυρίως, διότι περιείχε το μεγαλύτερο ποσοστό δραστικής ουσίας (1% κωνειίνη) ενώ ο οπός των βλαστών και των ριζών 0,5%. Η δόση ήταν καθορισμένη και γνωστή στον δήμιο. Άρα όλο το φυτό είναι θανατηφόρο. Κατά παράξενο τρόπο μερικά πουλιά φαίνεται ότι έχουν ανοσία στους σπόρους του κωνείου, αλλά τα ίδια είναι δηλητηριώδη όταν φαγωθούν. – – Πρώτος στη Ελλάδα που ήπιε το κώνειο αναφέρεται ο στρατηγός και πολιτικός Θηραμένης, κατά την εποχή των 30 τυράννων, όταν καταδικάστηκε σε θάνατο (404 π.Χ). Ο Θηραμένης ήταν από την Κέα και ήπιε με θάρρος το δηλητήριο. Όταν έχυσε τις τελευταίες σταγόνες κατά γης είπε ότι ήσαν για τον αντίπαλο του Κριτία. Οι λέξεις του ήταν προφητικές, γιατί πράγματι μετ’ ολίγον φονεύθηκε ο αντίπαλος του και καταλύθηκε η τυραννία των τριάκοντα. – Δεύτερος θανατωθείς αναφέρεται ο Πολέμαρχος, χωρίς μάλιστα να γνωσθεί η αιτία της καταδίκης του, καθώς αναφέρει ο Λυσίας (κατα Ερατοσθ.Χ1,5). – Συχνά όμως αναγκαζόταν να χορηγούν μεγαλύτερη δόση. Αυτό συμπεραίνεται από τους λόγους του δεσμοφύλακα προς τον Σωκράτη. Αυτός συνιστά προς τον κατάδικο να μην ομιλεί πολύ ζωηρά για να μην θερμανθεί και χρειασθεί να πιει διπλή ή τριπλή δόση. Με κώνειο θανατώθηκαν επίσης ο Φωκίων (318 π.Χ) και 4 πολιτικοί του φίλοι, τότε ο δήμιος αρνιόταν να παρασκευάσει την δόση του Φωκίωνα αν δεν ελάμβανε 12 αττικάς δραχμάς, την τιμήν της μίας δόσης. Τότε κάποιος από τους παριστάμενους φίλους έδωσε τα χρήματα παρατηρήσας με πικρία ότι «οι Αθηναίοι ουδέ δωρεάν να αποθάνει επιτρέπωσι αυτώ». Στην πραγματικότητα όμως το φάρμακο χορηγείτο δωρεάν στους καταδίκους, απλώς στην συγκεκριμένη περίπτωση ο δήμιος αρνιόταν με δικά του έξοδα, να πάει στην αγορά να πάρει το κώνειον. Θανατοθέντες με κώνειο αναφέρονται επίσης και ο ρήτωρας Αισχίνης (323 π.Χ) διότι διέφθειρε τους δικαστάς σε κάποια δίκη, ο Φιλοποίμων (197 π.Χ.), ο Βρετανικός θανατωθείς από τον Νέρωνα με μείγμα κωνείου και μήκωνος και κατά τα Χριστιανικά χρόνια ο μάρτυρας Ιουστίνος (167 μ.Χ).
